علم، پشت یک تجربه خوشایند | چرا بوی کاج حال ما را بهتر می‌کند؟
همشهری آنلاین، فرخنده رفائی: تحقیقات نشان می‌دهد برخلاف باور عمومی، حال خوشی که ما با استشمام بوی کاج احساس می‌کنیم ناشی از ترکیبات شیمیایی «جادویی» در این درخت نیست؛ بلکه مسئله ریشه در روان‌شناسی و حافظه انسان دارد.
به گزارش پاپ‌ساینس، دکتر ریچل هِرز، متخصص علوم اعصاب و روان‌شناسی بویایی در دانشگاه براون، می‌گوید: هیچ ترکیب خاصی در کاج وجود ندارد که به‌صورت ذاتی بر خلق و خوی انسان اثر دارویی داشته باشد. آنچه واقعا اتفاق می‌افتد، فعال شدن آموخته‌ها و تجربه‌های قبلی است.
به عبارت دیگر، اگر فرد تجربه‌ای مثبت با بوی کاج داشته باشد—مثلا در تعطیلات یا بازی های کودکی—این خاطره هنگام مواجهه با همان بو به‌سرعت فعال می‌شود و احساس خوشایند و آرامش ایجاد می‌کند. اگر تجربه‌ای منفی باشد یا فرد هیچ خاطره‌ای از آن بو نداشته باشد، اثر متفاوت یا حتی خنثی خواهد بود.
تحقیقات نشان داده‌اند که مغز انسان، به‌ویژه بخش آمیگدال و هیپوکامپ، نقش اصلی را در پردازش بو و مرتبط کردن آن با خاطرات و احساسات دارد. برخلاف داروها که نیازمند زمان برای اثرگذاری هستند، بوی یک عطر می‌تواند بلافاصله حالت روحی را تغییر دهد و خاطرات خوشایند یا ناخوشایند را فعال کند. این فرآیند حتی بدون نیاز به تفکر آگاهانه رخ می‌دهد: فرد ابتدا احساس شادی و آرامش می‌کند و سپس ممکن است خاطره‌ای مرتبط با بو را به یاد بیاورد.
محققان همچنین نشان داده‌اند که زمینه و متن تجربه نیز در حسی که با بوی کاج در ما ایجاد می‌شود، تاثیر دارد؛ برای مثال، بوی کاج در جنگل یا هنگام تزئین خانه برای تعطیلات کریسمس ممکن است حس دلپذیری ایجاد کند، اما همان بو در محصول تمیزکننده یا فضای نامطلوب، واکنش متفاوتی ایجاد خواهد کرد.
در آزمایشی، شرکت‌کنندگان یک بو را ابتدا به‌عنوان پنیر پارمسان و سپس به‌عنوان استفراغ شناسایی کردند و پاسخ‌های آن‌ها کاملا متفاوت بود، در حالی که ترکیب شیمیایی ثابت مانده بود.
بنابراین، اثر مثبت بوی کاج بیشتر ناشی از روان‌شناسی و خاطرات فردی است تا داروشناسی. با این حال، اهمیت آن در سلامت روانی قابل توجه است، زیرا احساسات واقعی تأثیرات فیزیولوژیکی ملموسی بر بدن دارند.
به همین دلیل، حتی بدون هیچ ترکیب شیمیایی معجزه‌آسا، بوی کاج می‌تواند تجربه‌ای ساده اما مؤثر برای بهبود خلق و خو و ایجاد آرامش روزانه باشد.
