آسانسورهای ناایمن در مسیر توسعه؛ چرا استاندارد هنوز جدی گرفته نمی شود؟
ارتباط فردا: امروز (پنج‌شنبه – ۲۴ مهر) در تقویم رسمی کشور (ایران) به عنوان روز ملی صنعت آسانسور، پله‌برقی و صنعت وابسته آن‌ها نام‌گذاری شده است؛ صنعتی که به ظاهر بخشی از ساختمان به حساب می‌آید، اما در واقع نقشی حیاتی در ایمنی و کیفیت زندگی شهری جامعه نیز دارد. با این حال، فعالان این حوزه معتقدند که استانداردسازی، حمایت از تولید داخلی و نظارت مستمر بر سرویس و نگهداری، همچنان حلقه‌های مفقوده این صنعت در ایران هستند که البته اتحادیه کشور با تمام توان در تلاش است که این موضوع را تا حدامکان اجرایی کند.
نگاه جامع به این صنعت در ایران
با وجود افزایش ایمنی آسانسورها در دهه گذشته، چالش‌هایی چون نبود حمایت از واحدهای تولیدی کوچک، کمبود مواد اولیه، عرضه قطعات تقلبی و ضعف در طراحی و اجرای پروژه‌های ساختمانی همچنان پابرجاست. به گفته اتحادیه کشوری، حدود ۲۹۰۰ واحد صنفی در این صنعت فعال هستند که بیش از ۸۰ درصد آن‌ها به نوعی تولیدکننده محسوب می‌شوند، اما کمتر از نیمی از ظرفیت واقعی خود را به کار گرفته‌اند. میانگین واردات قطعات آسانسور طی ۱۰ سال گذشته حدود ۸۰ میلیون دلار در سال بوده و برخی از این قطعات به دلیل صرفه اقتصادی پایین، هنوز در داخل کشور تولید نمی‌شوند.
همچنین ضعف در اجرای استانداردهای لازم برای اجرای آسانسور در ساختمان‌های سطح کشور، از مشکلات جدی است که اتحادیه کشوری درتلاش است تا این موضوع را برطرف کند. حتی در بسیاری از ایستگاه‌های مترو و پل‌های عابر پیاده از پله برقی‌های غیراستاندارد استفاده شده و طراحی فنی در پروژه‌های ملی نیز به درستی انجام نمی‌شود. رئیس اتحادیه آسانسور و پله برقی ایران در صحبت‌های اخیر خود هشدار داد که فعالیت افراد فاقد مجوز در سرویس و نگهداری آسانسورها، یکی از دلایل اصلی بروز حوادث است و از شهروندان خواست پیش از هرگونه همکاری، کارت صلاحیت فنی سرویس‌کاران را بررسی کنند.
۳۵۰ میلیون سفر روزانه با آسانسورها
عباس ابریشمی، رئیس اتحادیه آسانسور، پله‌برقی و خدمات وابسته ایران در نشست خبری اخیر خود که روز چهارشنبه ۱۶ مهر – ۱۴۰۴ برگزار شد، اظهار کرد: در حال حاضر بیش از یک میلیون و ۲۰ هزار آسانسور در سطح کشور در حال خدمات رسانی و کار هستند و روزانه حدود ۳۵۰ میلیون سفر از طریق آن‌ها انجام می‌شود. آسانسور یک وسیله حمل‌ونقل عمومی درون ساختمانی است و باید مانند سایر وسایل حمل‌ونقل، از نظر ایمنی و سرویس دهی تحت نظارت جدی‌تری قرار گیرد.
با مطرح شدن اهمیت موضوع فوق، رئیس اتحادیه آسانسور، پله‌برقی و صنایع وابسته ایران از راه‌اندازی سامانه شناسنامه آسانسور نیز خبر داد که از امروز (پنج‌شنبه – ۲۴ مهر ۱۴۰۴) فعالیت خود به شکل رسمی آغاز کرد. هدف اتحادیه از راه‌اندازی این سامانه، شناسایی افراد معتبر برای بالا بردن سطح استانداردها در نصب، حفظ و نگهداری آسانسورهای سطح شهر و درون ساختمان‌ها است.
استانداردسازی؛ نیاز حیاتی این صنعت
به گفته ابریشمی، در سال‌های گذشته با همکاری سازمان ملی استاندارد، آمار حوادث آسانسوری به شکل چشمگیری کاهش یافته است، اما همچنان برخی ساختمان‌ها از تجهیزات غیراستاندارد یا افراد غیرمتخصص استفاده می‌کنند. طبق آمار، در حوادث معدودی که در سال‌های اخیر رخ داده (کمتر از انگشتان دست)، یا آسانسور فاقد استاندارد بوده یا به جای آن از بالابر استفاده شده است. منظور اتحادیه از حوادث، به خطر افتادن یا از دست دادن جان انسان‌ها توسط حوادث آسانسوری است که خوشبختانه این آمار بسیار پایین است. هدف اتحادیه کشوری آسانسور و پله برقی رسیدن آمار به صفر حادثه است و این مهم نیز تنها با اجرای دقیق استانداردها ممکن می‌شود.
چالش واحدهای تولیدی کوچک آسانسور
واحدهای خرد در هر صنعتی، همواره چرخ محرک اقتصاد یک کشور هستند، اما در صنعت مذکور این واحدها از تسهیلات دولتی و سهمیه مواد اولیه بی‌بهره مانده‌اند. در حالی که طبق گفته ابریشمی همین شرکت‌های کوچک، بیشترین نوآوری‌ها را در این صنعت رقم زده‌اند. با توجه به این موضوع قطعا توجه دولت و نهادهای بانکی به تأمین سرمایه در گردش این واحدها، باعث می‌شود تا آن‌ها توان رقابت با شرکت‌های بزرگ را پیدا کنند.
مشکلات طراحی در پروژه‌های ملی
ابریشمی درباره وضعیت آسانسور در پروژه‌های مسکن مهر و نهضت ملی مسکن نیز اظهار کرد: «در خرید این آسانسورها نه مناقصه‌ای برگزار شد و نه مشخصات فنی آن‌ها با ما هماهنگ بود. حدود پنج هزار دستگاه خریداری شد که اغلب از نوع موتور گیربکس هستند؛ در حالی که در جهان استفاده از این مدل‌ها منسوخ شده و مصرف برق بالایی دارند.»
او گفت: «متأسفانه هنوز هیچ‌یک از این آسانسورها نصب نشده‌اند و همین موضوع نشان‌دهنده نبود هماهنگی میان کارفرما و مجریان است.»
پله‌برقی‌های غیراستاندارد در مترو و پل‌های عابر
یک مهم دیگر این است که بسیاری از پله‌برقی‌های نصب شده در مترو و پل‌های عابر پیاده تهران و سایر شهرهای ایران، از نوع اوت‌دور (مناسب فضای باز) نیستند و همین مسئله موجب فرسودگی و حتی آتش‌سوزی در برخی نقاط شده است. در بسیاری از پروژه‌ها، طراحی مهندسی آسانسور و پله‌برقی نیز به درستی انجام نمی‌شود. حتی در پروژه‌های ملی هم گاهی مبحث طراحی رعایت نمی‌شود که این مسئله می‌تواند به حوادث جدی منجر شود.
به عنوان مثال، در تمامی آسانسورهایی سطح شهر باید دو مورد مهم مثل ظرفیت انتقال ۵ نفر و حمل برانکارد مد نظر قرار بگیرد که با کمی گزارش میدانی، مشخص خواهد شد که بیش از ۹۰ درصد آسانسورهای سطح شهر (خصوصا در بخش واحدهای مسکونی) چنین ویژگی را ندارند که نشان از عدم رعایت استانداردها است.
همچنین برخی تعمیرکاران بدون دانش فنی و مجوز لازم فعالیت می‌کنند. شهروندان باید هنگام ورود سرویسکار به ساختمان، کارت صلاحیت او را بررسی کنند. روی کارت هر فرد یک کد QR وجود دارد که با اسکن آن، صلاحیت فرد از طریق سایت اتحادیه کشوری مشخص می‌شود.
راهکارهایی برای ارتقای سطح
کارشناسان این حوزه معتقدند برای ارتقای جایگاه صنعت آسانسور کشور، اقدامات اساسی همچون ۱- اجرای دقیق استانداردها در طراحی، نصب و سرویس دوره‌ای تمام آسانسورها ۲- حمایت از واحدهای تولیدی کوچک و متوسط از طریق تسهیلات بانکی و کاهش هزینه مواد اولیه ۳- استفاده از فناوری‌های نوین از جمله موتورهای کم‌مصرف و پنل‌های خورشیدی برای کاهش مصرف انرژی و ۴- آموزش نیروی متخصص و الزام به دریافت گواهی صلاحیت برای تمامی سرویس‌کاران باید رعایت شود.
به عنوان مثال، در تمامی مناطق جهان و کشورهای پیشرفته و توسعه یافته، استفاده از آسانسورهایی با موتور و گیربکس منسوخ شده است، اما در ایران همچنان شاهد استفاده از این نوع آسانسورها هستیم که در بحث مصرف انرژی نیز بسیار تاثیرگذار هستند.
صنعت آسانسور ایران در مسیر رشد و توسعه قرار دارد، اما همچنان نیازمند نظارت، استانداردسازی و نوسازی تجهیزات است. در شرایطی که میلیون‌ها شهروند هر روز از این وسیله استفاده می‌کنند، توجه به ایمنی، کیفیت و فناوری روز باید بیش از پیش در دستور کار قرار گیرد تا این صنعت از یک حوزه خدماتی صرف، به صنعتی ایمن، پایدار و هوشمند تبدیل شود.
انتهای پیام
